تاریخ شروع: ۱۴۰۲/۰۲/۲۶تاریخ پایان: ۱۴۰۲/۰۲/۲۶تعداد بازدید: ۶۲ گزارش چهارمین جلسه از سلسله جلسات رمز ارزها از منظر فقه و اقتصاد
نوع رویداد: جلسات و مجامع
سطح برگزاری: سراسری
آدرس محل برگزاری: قم - دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی مرکز ملی فضای مجازی
محورهای رویداد: چهارمین جلسه از سلسله جلسات رمز ارزها از منظر فقه و اقتصاد با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مهدی خطیبی، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و به همت دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی مرکز ملی فضای مجازی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دفتر مطالعات اسلامی فضای مجازی، دکتر خطیبی در این نشست به مباحث فقهی رمزارزها با نگاه نیمه استدلالی پرداخت و گفت: ما ابتدا به مسئله ماهیت رمزارزها می‌پردازیم و در این خصوص باید مشخص کنیم که آیا رمزارزها پول هستند و آیا مالیت دارند یا خیر؟ طبیعتاً اگر پول باشند، مالیت هم خواهند داشت پس ابتدا در مورد پول بودن بیت‌کوین سخن می‌گوییم.
وی سپس در خصوص تعریف پول اظهار داشت: پول امری اعتباری است که در بین عقلا توسط مردم و یا حکومت‌ها به‌عنوان پول شناخته‌شده و تعریف آن دشوار است بنابراین خیلی از اقتصاددانان پول را با وظایفی که برای آن تعریف‌شده معرفی می‌کنند.
دکتر خطیبی در ادامه چهار ویژگی پول را برشمرد و تصریح کرد: مهم‌ترین ویژگی پول، وسیله‌ای عمومی برای مبادله می‌باشد و به‌عبارتی‌دیگر هر وسیله‌ای که در اکثر معاملات نقش بها را داشته باشد پول نامیده می‌شود. دومین وظیفه پول این است که وسیله‌ای برای ذخیره ارزش‌های عملی است یعنی ارزش کاری که من انجام داده‌ام با استفاده از پول ذخیره می‌شود. سومین وظیفه پول این است که وسیله‌ای برای سنجش ارزش است و چهارمین ویژگی پول که فقها آن را مطرح کرده‌اند این است که وسیله‌ای برای ابراء ذمه در غیر مثلیات است یعنی اگر انسان در حادثه‌ای به کالایی که مثل ندارد خسارت وارد کرد، باید ارزش آن را به پول رایج جبران کند؛ به‌عبارتی‌دیگر آن وسیله‌ای که برای جبران خسارت در غیر مثلیات پرداخت می‌شود، پول نام می‌گیرد.
عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: بیت‌کوین اکنون به‌عنوان ثمن کالا در برخی از شرکت‌ها پذیرفته‌شده اما بهای خدمات و کالا نیست و وسیله عمومی مبادله کالا به‌حساب نمی‌آید درنتیجه مقبولیت عمومی به‌عنوان وسیله مبادله بودن را پیدا نکرده است. در خصوص دومین ویژگی می‌توان گفت که اگرچه به‌عنوان وسیله‌ای جهت حفظ ارزش پول مورداستفاده قرار می‌گیرد اما به دلیل نوسانات رمزارزها، وسیله‌ای رایج نیست. سومین و چهارمین ویژگی پول نیز برای رمزارزها صدق نمی‌کند بنابراین تقریباً می‌توان به لحاظ فقهی گفت که بیت‌کوین در حال حاضر پول نیست. اساسی‌ترین تعریفی که برای پول گفته‌شده این است که پول، مالی است که در هر اجتماع به‌طورمعمول می‌تواند عوض هر کالا و خدمت قرار گیرد و به‌عنوان پول بودن مقبولیت عمومی دارد که این تعریف نیز برای بیت کوین صادق نیست البته ممکن است در آینده شرایط به‌گونه‌ای تغییر کند که بیت‌کوین ویژگی‌های پول بودن را احراز کند چراکه پول می‌تواند انواع متعددی داشته باشد همان‌گونه که در کشورهای مختلف ارزهای متفاوتی مورداستفاده قرار می‌گیرند. همچنین لازم به ذکر است که شکل‌گیری پول مستلزم وجود حاکمیت نیست و نباید به ذهن تلقی کند که چون بیت کوین پشتوانه حاکمیتی ندارد پس نمی‌توان آن را هیچ‌گاه پول تلقی کرد.
وی افزود: پول اخص از مال است یعنی هر پولی حتماً باید مال باشد اما هر مالی، پول نیست یعنی خیلی از اموال، به‌عنوان پول شناخته نمی‌شوند. حال سؤال اینجاست که اگر بیت کوین پول نباشد آیا مالیت هم ندارد؟!
حجت‌الاسلام‌والمسلمین خطیبی ادامه داد: ما در مورد مال تعریف شرعی نداریم چراکه در زمان صدر اسلام مفهوم مال در اذهان مردم وجود داشته و مصداق آن را می‌دانستند ولو اینکه تعریف دقیقی از آن ارائه نشده بود اما اکنون با توجه به اینکه مسائل جدید حقوقی و اقتصادی به وجود آمده است، فقها وارد تعریف دقیق مال شده‌اند. تعریفی که برخی اساتید در مورد مال مطرح کرده‌اند این است که مال بایست سه شرط داشته باشد: اولاً مورد رغبت تعداد زیادی از مردم باشد، ثانیا به‌اندازه‌ای که رغبت وجود دارد، در دسترس نباشد و ثالثا قابلیت انتقال را داشته باشد.
وی با تطبیق سه شرط مالیت با رمزارزها، تأکید کرد: اکنون طبق آمارهای رسمی 700 میلیون نفر در دنیا درگیر خریدوفروش بیت کوین هستند درنتیجه رغبت عمومی به بیت کوین وجود دارد. در بیت کوین کمیابی وجود دارد درنتیجه شرط دوم مالیت را هم دارد و شرط سوم نیز برقرار است. اما در مورد مال بودن یا نبودن رمزارزها شبهه‌ای وجود دارد و بعضی از اساتید اقتصاد اسلامی در سال‌های گذشته معتقد بودند که در خصوص بیت کوین و سایر رمزارزها، توهم مالیت وجود دارد که در جلسه آینده پیرامون این موضوع گفتگو می‌کنیم.
عناوین نشست ها :
سخنرانان :
مخاطبان:
